خلاصه کتاب اثر مرکب

بسیاری از دانشمندان و نویسندگان بزرگ دنیا مطالب این کتاب را تحسین کرده و از آن به عنوان یک برنامه عملی برای رسیدن به موفقیت یاد کرده‌اند.
اثر مرکب توضیح می‌دهد، چگونه با اهمیت دادن بیش‌تر به تصمیمات کوچک و اثر تجمعی‌شان بر زندگی‌مان، تغییرات پایدار ایجاد کنیم. این کتاب نشان می‌دهد که با پذیرش مسئولیت زندگی خود می‌توانیم عاداتمان را تغییر دهیم و زندگی موفق‌تر، رضایت بخش‌تر و شادتری داشته باشیم.
در مقدمه کتاب آمده است که برای موفقیت هیچ معجون معجزا آسا، فرمول مخفی و یا راه‌حل سریع‌السیری وجود ندارد، بلکه با تمرکز به یک سری از اصول اساسی موفقیت حاصل می‌شود. در واقع اثر مرکب دستورالعمل اجرایی است که به شما می‌آموزد چگونه در استفاده از اصول استاد شوید و وقتی مهارت لازم را کسب کردید دیگر هیچ چیز وجود نخواهد داشت که نتوانید آن را به دست آورید.

اثر مرکب در عمل

فصل اول کتاب سعی در توضیح مفهوم اثر مرکب دارد و بیان میدارد که برای رسیدن به موفقیت مهمترین عامل داشتن ثبات قدم و حفظ آن در تمامی مراحل است. اثر مرکب بیان میدارد که انتخابهای کوچک و هوشمندانه و پایداری کردن در این انتخابها، هرچند ممکن است به ظاهر تغییرات محسوسی ایجاد نکند ولی همین تغییرات جزئی منجر به ایجاد نتایج کوچک و پایدار میشود. پس ناامید نشوید و بدانید که با داشتن ثبات قدم در مسیری که انتخاب کردهاید در نهایت به تغییرات بنیادی دست پیدا میکنید.
همان‌طور که میدانید ما در عصر شتاب زندگی میکنیم. فست فود میخوریم چون آشپزی وقتگیر است، رژیم‌های کوتاه میگیریم تا ظرف یک هفته ۹ کیلو وزن کم کنیم و غیره. اما باید بدانید هرچه زودتر به هدف برسید، عواقب آنها سنگین‌تر خواهد بود. انتظار نتایج فوری داشتن، بدون طی کردن مراحل و گامهای کوچک، نمیتواند در مسیر موفقیت به شما کمکی بکند.
در این فصل با ذکر مثالهایی واقعی و ملموس سعی شده است که سادگی و در عین حال کارایی اثر مرکب به شکل جذابی ترسیم شود. همچنین عنوان میشود که یک تغییر کوچک میتواند تأثیر بزرگی ایجاد کند و اثر موجی غیر قابل انتظاری به وجود بیاورد. برای مثال یک عادت بد مثل خوردن مداوم غذاهای چرب را در نظر بگیرید. این عادت بد به ظاهر کم اهمیت نتایج دیگری از جمله بدخوابی، بدخلقی، کاهش بهرهوری، استرس و … را به دنبال خود دارد. ولی با ایجاد یک تغییر کوچک در عادت غذایی با نتایج باورنکردنی در بسیاری از جنبههای زندگی رو به رو میشویم. درک مفهوم اثر مرکب شما را از انتظار کسب نتایج سریع رها میکند و در واقع تنها مسیر موفقیت از انجام یک سلسه کارهای معمولی و پیش پا افتاده و زمانبر میگذرد.

انتخابها

این فصل مطرح میکند که انتخابهای ما تأثیر مستقیم در اهداف و وضع زندگی ما دارند. به عبارت دیگر هر تصمیم هر چند جزئی و بیاهمیت مسیر زندگی ما را میسازند. گاهی تصمیمات بی اهمیت هستند که جلوی موفقیت ما را میگیرند. البته که هیچ کس نمیخواهد چاق باشد و یا ورشکست شود، اما میتوان گفت این‌ها پیامدهای چندین تصمیم بد اما کوچک هستند. هدف اصلی که این فصل دنبال میکند آن است که بیاموزد چگونه تصمیمات آگاهانه بگیریم تا باعث بهبود و شکوفایی زندگیمان شود. نکته اول تلاش برای گرفتن تصمیمات خودآگاه است. یعنی حتی برای چیزهای کوچک و جزئی هم با فکر انتخاب کنید و تصمیم بگیرید.
در وهله بعدی موضوعی که در این مسیر کمک شایانی خواهد کرد این است که در همه جوانب زندگی مسئولیت ۱۰۰ درصدی داشته باشید. یعنی در برخورد با مسائل به جای گرفتن انگشت اتهام به سمت دیگری با قبول مسئولیت، سعی در حل مشکلات داشته باشید. پذیرش اینکه فقط خودتان مسئول اعمالتان هستید دشوار است. شاید گاهی فکر کنید بدشانسی آوردهاید اما این فقط بهانهای برای توجیه تصمیم‌های ضعیف است. برای خوششانس بودن کافی است فرصتهای خوب را شناسایی کنید.
نکته مهم بعدی که در مورد انتخابها باید توجه داشت آن است که برای آگاهی از انتخابها باید هر اقدامی که به آن جنبه از زندگیمان مربوط میشود شناسایی و ثبت کنیم. ثبت وقایع و گزارشنویسی در مورد مسائل مختلف از جمله راهکارهایی است که ما را به مسیر موفقیت باز میگرداند. مثلا اگر ما تصمیم به اصلاح هزینه‌ها و خرج و مخارجمان داریم، با ثبت کردن هزینه‌هایی که در طول روز داریم جزییات آنها  را پیش چشم خود داریم و همین امر ما را در مدیریت درست هزینه‌ها کمک میکند. هرچه زودتر شروع به ایجاد تغییرات کوچک در زندگی‌تان کنید، اثر مرکب در راستای خواست شما قدرتمندتر عمل خواهد کرد.

عادت‌ها

فصل سوم به اهمیت عادت‌ها و تأثیری که بر تصمیمات و انتخاب‌های ما دارد اشاره می‌کند و به ما می‌آموزد که چگونه عادت‌های بد خود را کناد گذاشته و برای رسیدن به موفقیت چگونه عادت‌های مثبت را در وجود خود نهادینه کنیم. وقتی به زندگی افراد موفق نگاه می‌کنیم متوجه یک ویژگی مشترک در بین آنها می‌شویم و آن هم داشتن عادت‌های خوب است نه به این معنی که عادات بد ندارند البته که دارند اما تعداد عادت‌های بدشان زیاد نیست. به عبارت دیگر رویه روزانه‌ای که بر اساس عادت‌های خوب تنظیم شده باشد عامل ایجاد تفاوت بین افراد موفق و سایر مردم است.
در ادامه این فصل می‌آموزید که برای ترک عادات بد و جایگزین کردن عادت‌های خوب چه کارهایی را باید انجام داد. گام اول در این مسیر آن است که از لذت‌های مقطعی و گذرایی که عادات بد در ما ایجاد می‌کنند، چشم پوشی کنیم. چون همین عادت‌های کوچک بد می‌تواند منجر به ایجاد فاجعه در زندگی شوند. در گام دوم باید به دنبال چرایی در انجام کارها و تصمیمات بود. یعنی اگر می‌خواهید پیشرفت‌های بزرگی در زندگی خود ایجاد کنید باید دلیل محکمی داشته باشید که مجبورتان کند در خود تغییرات ضروری ایجاد کنید. این دلیل و چرایی لازمه حرکت شما و نیروی انگیزشی شما برای رسیدن به موفقیت است. هرچه این چرایی و دلیل قویتر باشد انگیزه و اراده شما هم برای رسیدن به موفقیت بیشتر میشود.
بعد از آن سؤالی که باید از خود بپرسید این است که به کجا؟ به این معنی که اهداف مشخصی را برای خود ترسیم کرده و نیروی انگیزه خود را برای رسیدن به آن اهداف به کار گیرید. به عبارت دیگر وقتی برای خود اهدافی را تعیین میکنید ناخودآگاه تمام ذهنتان بر روی آن متمرکز میشود. پس لازم است فهرستی از مهمترین هدفهای زندگی خود را تهیه کنید و روی این موضوع تمرکز کنید که برای رسیدن به این اهداف باید به چگونه شخصی تبدیل شوم. موفقیت چیزی است که با تبدیل شدن به شخصیتی که میخواهی به دست میآید. 
اگر بخواهم به طور مختصرتر بگویم مسیر اینگونه است: 
تعیین اهداف + فهرست عادتهای بد + عادتهایی که باید به دست آورید مسیر شما به سمت موفقیت را تشکیل می‌دهد. در این فصل راهکارهایی عملی برای ریشه کن کردن عادت‌های بد و ایجاد عادات مثبت ارائه کرده که با انجام آن‌ها می‌توان به نتیجه فوق العاده این راهکارها اذعان کرد.

تکانش

تکانش موضوع اصلی فصل چهارم است. دارن هاردی  در این فصل از تکانش بزرگ به عنوان یکی از قدرتمندترین و مبهم‌ترین نیروهای موفقیت یاد کرده است. اما نکته مهمی که باید بدانید آن است که ایجاد تکانش کار ساده‌ای نیست ولی اگر یک بار آن را ایجاد کنید دیگر موفق خواهید بود. به عبارت دیگر تطبیق پیدا کردن با هر تغییری هم به همین صورت است و هر تغییری با برداشتن یک قدم کوچک شروع می‌شود. تنها یک قدم در هر زمان پیشرفت بسیار کندی است اما وقتی بعد از مدتی تبدیل به عادت شود می‌توان گفت تکانش بزرگ اتفاق افتاده و موفقیت و نتایج آن به صورت مرکب و سریع ظاهر می‌شود.
یادتان باشد واقع بین باشید و سعی نکنید همه چیز را در مدت زمان کوتاهی انجام دهید. در عوض یک برنامه روزانه تهیه کنید که عادات جدید را برایتان تبدیل به یک برنامه روتین کند.
پنج قدمی که برای ایجاد تکانش بزرگ باید به کار گرفت شامل:
1. انتخاب‌های جدید براساس اهداف و ارزش‌های اصلی‌تان.
2. به کار بستن این انتخاب‌های جدید از طریق رفتارهای مثبت.
3. تکرار آن اقدامات سالم که منجر به ساختن عادت‌های جدید می‌شود.
4. ساختن رویه‌ها و ریتم‌هایی که منجر به نظم در زندگی‌تان می‌شود.
5. ثابت قدم ماندن برای مدت زمان طولانی.

وقتی به کارهایی که با موفقیت انجام می‌دهید نگاه می‌کنید، خواهید دید که به احتمال قوی یک رویه برای آن ایجاد کرده‌اید. هرچه چالش و هدفمان بزرگتر باشد رویه‌های مربوط به آن هم باید دقیق‌تر و سخت‌تر باشد. بهترین مثال در این زمینه آموزش‌های نظامی است. این آموزش‌ها از کنار هم قرار گرفتن رویه‌های کوچک ولی دقیقی مثل تمیز بودن پوتین‌ها، شبها زود خوابیدن، صبح‌ها زود بیدارشدن و … ایجاد شده ولی در نهایت به هدف بزرگی به نام تربیت سربازان خوب منجر می‌شود. برای این کار باید روزهای خود را از قبل برنامه‌ریزی کنید و تلاش کنید شروع و پایان روز را بر اساس رویه‌هایی که برای خود ترسیم کرده‌اید کنترل کنید. روز خود را از زمانی که بر می‌خیزید و انتخاب‌هایی که می‌کنید برنامه‌ریزی کنید. ولی لازم است گاهی اوقات برای جلوگیری از دلزدگی و گرفتار شدن در دام یکنواختی تغییراتی در برنامه خود اعمال کنید.
هر وقت برنامه روزانه‌تان تبدیل به یک رویه شد باید گام‌ها را پشت سر هم بپیمایید تا یک ریتم ایجاد کنید و وقتی اعمال و رفتارهای شما دارای ریتم شوند به تکانش بزرگ خوش آمد خواهید گفت. هرکاری که تصمیم گرفته‌اید که شما را به هدفتان نزدیک‌تر کند بهتر است به طور مداوم پیگیری شود و اطمینان حاصل کنید که دارای ریتم مورد نظر شماست. برای این کار می‌توانید یک جدول از مهم‌ترین تصمیمات خود تهیه کنید و هر روز رویه آن را پیگیری کنید.
فقط نکته‌ای که حتماً باید به آن توجه داشته باشید آن است که برنامه و ریتمی که برای خود تنظیم می‌کنید نباید از روی هیجان باشد و خیلی به خود سخت بگیرید، چون همین موضوع باعث زود خسته شدن و دلزدگی می‌شود. موضوع بعدی داشتن ثبات قدم در اجرای برنامه‌های لازم برای رسیدن به اهداف است. یعنی اگر در مسیر اجرای برنامه‌های خود تنبلی کنید، به طور مثال کاری را که جزو برنامه است برای دو هفته ترک کنید مثل باشگاه رفتن و… نتیجه آن از دست رفتن نتایج و در ادامه آن تکانش بزرگ با مشکل رو به رو می‌شود.

تأثیرات

همان‌طور که در فصول گذشته گفته شد، انتخاب‌های ما هر چقدر به ظاهر بی‌اهمیت وقتی ترکیب شوند می‌توانند تأثیرات شدیدی بر روی زندگی بگذارند. پس لازم است که بدانید چگونه این تأثیرات را مدیریت کنید تا شما را به سمت موفقیت هدایت کند.
سه نوع از تأثیراتی که بر روی روند حرکت ما اثر می‌گذارند شامل:
1. ورودی‌ها: چیزهایی که ذهن‌تان از آن‌ها تغذیه می‌کند.
2. مشارکت‌ها: مردمی که با آن‌ها زمان‌تان را می‌گذرانید.
3. محیط: پیرامون شما.

از موقعیت‌هایی که شما را از مسیر هدف دور میکند بپرهیزید. اگر میخواهید ذهنتان با بالاترین توان عملکرد آن کار کند باید نسبت به اطلاعاتی که به خورد آن میدهید آگاه باشید. افکار منفی را بیرون بریزید و ایده‌های الهام بخش و مثبت را جایگزین کنید. یکی از روشهای مؤثر برای محافظت از ذهن این است که برای اطلاعاتی که قرار است به ذهن  وارد شود فیلتر بگذارید. دیگر اینکه سعی کنید با افراد و دوستانی که رفتارها و عادتهای مثبت و الهام بخش دارند بیشتر رفت و آمد داشته باشید و با افرادی که شما را از مسیر صحیح دور میکنند قطع ارتباط کنید. روش دیگر این است که یک همکار موفقیت برای خود داشته باشید، شخصی که مثل شما متعهد به مطالعه  و توسعه شخصی باشد و در مورد مسیر، برنامهها، مشکلات و موفقیت‌ها با او صحبت کنید.

شتاب بخشیدن

همه ما در کار و مسائل خود ممکن است به موانعی برخورد کنیم که از آن به عنوان موانع ذهنی یاد می‌شوند. همه ما در مسیر پیشرفت با محدودیت‌های فردی زیادی رو به رو می‌شویم. وقتی به محدودیتی برخوردید، با قاطعیت وارد مبارزه شوید تا نتایج سریع‌تر بگیرید. ممکن است جایی تصمیم بگیریم که به خاطر شکست‌های متوالی یا نتیجه ندادن تلاش‌هایمان دیگر ادامه دادن فایده‌ای ندارد. ولی بدانید این همان نقطه سرنوشت‌ساز است. جایی که دیگران هم به آن می‌رسند ولی اگر شما بدون توجه به این موانع برنامه خود را ادامه دهید از بقیه جلو می‌زنید. مانند چند قدم آخر مسابقه دو که در نهایت آن شخصی برنده است که با شتاب دادن به خود و توانش خط پایان را رد کند و از بقیه پیشی بگیرد.

سعی کنید فراتر از حد انتظار عمل کنید حتی جایی که به دیوار محدودیت بر می‌خورید. این یکی از کلیدی‌ترین راه‌های رسیدن به موفقیت است. با مبارزه کردن با مشکلات و محدودیت‌ها، نه تنها به هدف‌تان می‌رسید بلکه قوی‌تر هم خواهید شد.

نتیجه گیری

برای اینکه بتوانید از اطلاعات ارائه شده در این کتاب به شکل عملیاتی بهره ببرید، پیشنهاد من به شما این است که تمرینات و آزمون‌ها و اقداماتی که در پایان هرفصل از ما خواسته شده و در پایان کتاب هم به شکل ضمیمه وجود دارد، انجام دهید، تا نتایج فوق العاده اثر مرکب را به شکل عینی در زندگی خود مشاهده کنید. سخن آخر اینکه، همان طور که دارن هاردی در پایان اشاره کرده، اثر مرکب ابزاری است که اگر آن را با ثابت قدمی و عمل مثبت ترکیب کنید منجر به ایجاد تفاوت‌های بلندمدت در زندگی‌تان خواهد شد.