زندگی نامه محمود حسابی

دکتر محمود حسابی، یا به اصطلاح محمود خان میرزا حسابی، یک فیزیکدان و سناتور برجسته ایرانی بوده که در دوران حکومت پهلوی به عنوان یکی از وزرای آموزش و پرورش و همچنین بنیانگذار دانشگاهی در زمینه فیزیک در ایران شناخته می‌شد. او به عنوان پدر علم فیزیک ایران و استاد عشق و عرفان شناخته می‌شد. این استاد بزرگوار در طول زندگی‌اش، با افتخارات و مدارک علمی بی‌شماری مواجه شد. عشق و شور زندگی او را به عشق وجود خود و دیگران اختصاص داد. وی تمام تلاش و زمان عمر خود را به یادگیری و خدمت به جامعه ایران اختصاص داد. دکتر محمود حسابی در تاریخ 3 اسفند 1281 در شهرستان تفریش متولد شد. از نخستین سال‌های کودکی‌اش، همراه با خانواده به تهران مهاجرت کرد و چهار سال اول عمر خود را در این شهر گذراند. سپس با والدینش به شامات مهاجرت کرد و در بیروت، سفر آموزشی‌اش را شروع کرد. او از سن هفت سالگی در مدرسه کشیشان فرانسوی تحصیل کرد. مادر او، یک زن دلسوز و فداکار بود که در منزل او به او ادبیات فارسی و تعلیمات دینی را آموزش داد. حتی از کودکی، قرآن و دیوان حافظ را حفظ کرد و از طریق آموزش‌های مادر، با اثرات ادبی مهمی همچون بوستان سعدی، گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی مولوی و منشات قائم مقام آشنا شد. دکتر محمود حسابی تا آخر عمرش با مشقت‌ها و سختی‌های زیادی مواجه شد اما هیچ‌وقت به ناکامی‌های زندگی تسلیم نشد. او یک الگوی زندگی پر از عشق، تلاش، و خدمت به جامعه بود که می‌توانیم از تجربیات و آموخته‌های ایشان بهره‌مند شویم و عشق و شور زندگی خود را به سمت پیشرفت و خدمت به دیگران هدایت کنیم.

تحصیلات دکتر محمود حسابی 

همزمان با آغاز جنگ جهانی اول، مدارس بیروت از کار افتادند و دکتر محمود حسابی برای دو سال به دلیل تعطیلی مدارس، در خانه به تدریس دروس مقدماتی متوسطه پرداخت. بعد از این دوران، در سن 17 سالگی، در کالج آمریکایی بیروت موفق به دریافت مدرک لیسانس ادبیات شد و در 19 سالگی لیسانس بیولوژی را هم گرفت. پس از این دوره تحصیلی، به تحصیلات در رشته مهندسی راه و ساختمان در دانشکده مهندسی بیروت پرداخت و در این مسیر به کارنقشه‌کشی و ساختمان‌سازی مشغول بود. علاوه بر این، ادامه تحصیلات دانشگاهی را در زمینه‌های پزشکی، ریاضیات، و ستاره‌شناسی نیز به پایان رساند. دکتر حسابی علاقه زیادی به موسیقی و شعر ایرانی و همچنین موسیقی کلاسیک غربی داشت. علاوه بر این جوانب علمی و هنری، در چند زمینه ورزشی نیز فعالیت می‌کرد. این مرد فرهنگ‌دان و دانشمند گسترده‌ترین تحصیلات را در دستاوردهای خود جای داد و زندگی‌اش را به گسترش دانش در زمینه‌های مختلف اختصاص داد.

تحصیلات دکتر محمود حسابی در دانشگاه سوربن فرانسه 

دکتر محمود حسابی، پس از تحصیلات در دانشگاه سوربن فرانسه در رشته فیزیک، در سن 25 سالگی موفق به اخذ دکترای فیزیک شد. این موفقیت به خاطر ارائه رساله‌ای با عنوان "حساسیت سلول‌های فتوالکتریک" بود که با ارزیابی عالی به دست آمد. در زمان حکومت پهلوی، دکتر حسابی به عنوان سناتور از تهران در سه دوره اول مجلس سنای ایران انتخاب شد. علاوه بر این، وی به عنوان وزیر آموزش و پرورش در دولت دکتر مصدق در سال‌های 1951 و 1952 خدمت می‌کرد. این نشان می‌دهد که او در عرصه‌های سیاست و مدیریت نیز نقش فعالی داشته و در سطح ملی تاثیرگذار بوده است.

فعالیت های حرفه ای و اجتماعی دکتر محمود حسابی

با وجود اینکه دکتر حسابی می‌توانست با شرایط مطلوب کاری و تحقیقاتی در آزمایشگاه‌های پیشرفته آمریکا زندگی کند، اما او انتخاب کرد در ایران باقی بماند و زندگی کند. عشق به زمین، آب، وطن، و محیط زیست ایران، او را از این جا نشانه گرفت که با وجود امکانات و شرایط بهتر کاری در خارج از کشور، او می‌خواهد به کشور خود خدمت کند. دکتر حسابی با تلاش‌های فراوان در زمینه عمران و آبادانی، تاثیرات بزرگی در توسعه کشور داشته است. اقدامات متعددی را در این زمینه‌ها انجام داده است که نشان از تعهد و اراده او به سوی پیشرفت و آبادانی ایران دارد. برخی از این اقدامات می‌تواند نمونه‌هایی از فعالیت‌های این استاد برجسته و با ارزش باشد.

رابطه دکتر حسابی و آلبرت انیشتین

زمانی که سید محمود حسابی در دوران تحصیلی در زمینه فیزیک فعالیت می‌کرد، به یک دوره فوق‌العاده مهم و پربار در تاریخ علم فیزیک وارد شده بود. این دوره به نام "عصر طلایی فیزیک نوین" شناخته می‌شد، جایی که دانشمندان بزرگی همچون نیلز بور، آلبرت انیشتین، ورنر هایزنبرگ، و شرودینگر، با هم در حال گسترش مرزهای دانش بودند. تحصیل در زیر نظر چنین اسامی برجسته و معروفی همچون انیشتین، هایزنبرگ، شرودینگر و سایر دانشمندان بزرگ، برای دانشجوها به یک تجربه استثنایی و پرجاذبه تبدیل شده بود. این دانشجویان، از جمله سید محمود حسابی، آرزو داشتند که در محیطی که این نامداران علمی در آن فعالیت می‌کردند، تحصیلات خود را ادامه دهند. انیشتین، هایزنبرگ، شرودینگر و همکارانشان، تاثیرات بزرگی بر علم و فیزیک داشته‌اند و تحت تأثیر آنها، تحصیل در این زمینه به یک آرزوی جذاب و جلب‌کننده برای دانشجویان تبدیل شده بود.

اقدامات و خدمات دکتر محمود حسابی 

• نخستین نقشه برداری فنی و تخصصی ایران (راه بندر لنگه به بوشهر): درخشش در علم نقشه برداری با توجه به اهمیت راه‌ها و ارتباطات.

• نخستین راهسازی علمی و مدرن کشور (راه تهران به شمشک): رهایی از زنجیره روش‌های سنتی و ورود به دنیای راهسازی پیشرفته.

• موسس تربیت معلم عالی در کشور: پایه‌گذاری آموزش معلمان با استانداردهای بالا.

• بنیانگذار نخستین مدرسه های عشایری ایران: ارتقاء سطح آموزش در مناطق عشایری با ایجاد مدارس تخصصی.

• ساخت نخستین رادیو در ایران: ورود به عصر ارتباطات و رسانه‌ها با تأسیس رادیو.

• موسس دانشسرای عالی کشور: ارتقاء سطح آموزش عالی با تأسیس دانشسرای علمی.

• راه اندازی نخستین آنتن فرستنده در ایران: توسعه ارتباطات و انتقال اطلاعات با آنتن فرستنده.

• راه اندازی نخستین رآکتور اتمی سازمان انرژی اتمی ایران: ورود به دنیای انرژی هسته‌ای با احداث رآکتور اتمی.

• بنیانگذار نخستین مرکز زلزله شناسی در ایران: افزایش آمادگی در برابر زلزله با تشکیل مرکز زلزله‌شناسی.

• تاسیس و راه اندازی نخستین دستگاه رادیولوژی در کشور: پیشرفت در حوزه تصویربرداری پزشکی.

• تعیین ساعت کشور: بهبود نظام زمانی و ساعترسانی کشور.

• بنیانگذار و موسس نخستین بیمارستان خصوصی در کشور (بیمارستان خصوصی گوهرشاد): ارتقاء خدمات بهداشتی با ایجاد بیمارستان خصوصی.

• شرکت و همکاری در پایه‌گذاری و تاسیس فرهنگستان کشور و ایجاد انجمن زبان فارسی: حمایت از فرهنگ و زبان ملی.

• موسس و بنیانگذار دانشکده فنی تهران: ایجاد دانشکده با تخصص فنی و مهندسی.

• تدوین طرح اساسنامه پایه‌گذاری دانشگاه تهران: ایجاد دانشگاه برتر با اساسنامه مدرن.

• بنیانگذاری علوم دانشگاه تهران: ترسیم چشم اندازی جدید برای علوم دانشگاه تهران.

• موسس و بنیانگذار شورای عالی معارف: ارتقاء معارف اجتماعی و فرهنگی.

• بنیانگذار قسمت آکوستیک در دانشگاه و اندازه‌گیری فاصله‌ها گام های به روش علمی در موسیقی ایرانی: ترکیب علم و هنر در موسیقی.

• موسس و بنیانگذار برنامه‌ریزی آموزش مدرن و جدید دبستان و دبیرستان: بهبود سیستم آموزش با اجرای برنامه‌های مدرن.

تاسیس کننده سازمان ژئوفیزیک در دانشگاه تهران: تحقیقات در زمینه ژئوفیزیک و شناخت ساختار زمین.

• بنیانگذار مرکز تحقیقاتی اتمی دانشگاه تهران: پیشرفت در حوزه تحقیقات اتمی و هسته‌ای.

• موسس و بنیانگذار نخستین رصدخانه مدرن در کشور: تحقیقات و مشاهدات نجومی با استفاده از تجهیزات پیشرفته.

• بنیانگذار مرکز خدمات مخابرات شهر اسدآباد در استان همدان: بهبود ارتباطات و خدمات مخابراتی در مناطق مختلف.

• تاسیس نخستین ایستگاه هواشناسی در ایران (در ساختمان دانشسرای عالی در نگارستان دانشگاه تهران): پیشرفت در پیش‌بینی و شناخت اقلیم.

• بنیانگذار مرکز نوین تعقیب ماهواره‌های در شهر شیراز: توسعه فناوری فضایی و تعقیب ماهواره‌ها.

• بنیانگذار انجمن پژوهشی فضایی کشور: ترویج تحقیقات و پژوهش در حوزه فضایی.

• تدوین آیین‌نامه کارخانه‌های نساجی ایران و رساله چگونگی پشتیبانی دولت در رشد و شکوفایی صنعت نساجی: حمایت از صنعت نساجی و توسعه آن.

• بنیانگذار مرکز پژوهش‌های موسیقی کشور و انجمن موسیقی: ترویج هنر موسیقی و پژوهش در این حوزه.

• پایه‌گذاری سازمان ملی استاندارد کشور و تدوین اساس‌نامه آن: تنظیم استانداردهای کیفیت و ایمنی.

• راه اندازی و پایه‌گذاری نخستین آسیاب آبی تولید برق (ژنراتور) در ایران: بهره‌برداری از انرژی آب برای تولید برق.

• بنیان گذاری واحد تحقیقاتی و پژوهشی صنعتی سغدایی (تحقیق و پژوهش و صنعت در فیزیک، الکترونیک، هوش مصنوعی و فیزیک اپتیک): ارتقاء تکنولوژی و پیشرفت در حوزه‌های مختلف فناوری.

• راه اندازی اولین کارگاه‌های تجربی در علوم کاربردی کشور: تسهیل در تجربه‌ی عملی و علمی در علوم کاربردی.

• راه اندازی نخستین لابراتوار علوم پایه در ایران: ارتقاء تحقیقات در علوم پایه و ارائه فرصت‌های آزمایشی پیشرفته.

جملات ناب و ماندگار از دکتر محمود حسابی

• چهار اصل پیشرفت: مردانگی، عدالت، شرم و عشق است

• زندگی، یعنی پژوهش، و فهمیدن چیزی جدید.

• عشق، به وجود آورنده اعمال زیباست.

• کار کنیم، زحمت بکشیم، از سرمایه چیزی کم نداریم.

• احساس اجبار به فداکاری، لازمه زندگیست.

• انجام وظیفه، لازمه جهش بسوی پیشرفت است.

• تقلید از غرب، خطری است جدی، که چشمه های نبوغ را، خشک می کند.

• یک عمل درست، بهتر است از هزار نصیحت.

• بزرگترین خوشحالی من در زندگی : هوش و استعداد جوانان ایرانی است.

• راه پیشرفت، ارزش نهادن به علم و تحقیق، احترام به معلمین، اساتید، دانش آموزان و دانشجویـان است.

• سادگی و عشق از عوامل پیشرفت است، که در قلب ما ایرانیان است.

• هرچه انسان ،وجود ارزشمندتری داشته باشد به همان اندازه مودب و فروتن است.

• فعال باشیم، ولی ملایم، عادل باشیم، ولی با گذشت.

• جهان سوم جایی است که هر کس بخواهد مملکتش را آباد کند،خانه اش خراب می شود و هر کس بخواهد خانه اش را آباد کند باید در ویرانی مملکتش بکوشد.

• ایران، جزیره هوش و ذکاوت است.

• شخصیت یک ملت را، ادبای آن ملت می سازند.

• طنز در مملکت ما، یک مقاومت ملی است، و همیشه حافظ ایران بوده است.

• موسیقی خوب ایرانی، یک طرز تفکر است. یک فلسفه است، و بیان یک آرزوست.

• داشتن هدف، و رفتن به دنبالش، خوب است ولی عاشق هدف بودن و گرفتار شدن چیز دیگری است.

• با بچه ها، با اطمینان رفتار کنید تا قابل اطمینان بار بیایند، و قابل اطمینان شوند.

• دولت، وظیفه دارد، خوشحال کنندگان مردم را، تشویق کند.

• باید جوانان، حفظ سازمان را، آموزش داد.

• سازماندهی، لازمه و خواسته الگوی پیشرفت است.

• حفظ سنن اعتقادی، ملی و نبوغ نژادی، واجب است.

• نظامی که، دارای سازمان باشد، چارچوبی استوار دارد. 

موزه دکتر حسابی

پس از درگذشت دکتر حسابی در سال ۱۳۷۱، خانه‌اش به یک موزه تبدیل شد که در آن، وسایل شخصی ایشان از جمله مدارک علمی و تحصیلی، تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی، همراه با اسناد علمی که به تئوری بی‌نهایت بودن ذرات می‌پرداخت، برای علاقه‌مندان قابل مشاهده است.

• آدرس موزه دکتر حسابی: تهران، منطقه تجریش، خیابان مقصودبیک
• قیمت بلیط موزه دکتر حسابی: در سال ۱۴۰۰، برای گردشگران داخلی قیمت بلیط چهار هزار تومان و برای گردشگران خارجی ده هزار تومان است.
• ساعات بازدید از موزه دکتر حسابی: ساعات بازدید از این موزه از ساعت ۱۰ تا ۱۲ و از ۱۴ تا ۱۶ اعلام شده است؛ اما بر اساس گزارش بازدیدکنندگان، این ساعات ممکن است تغییر کند.